Planlı Ürün Eskitme Modeli

Ürürün yaşam döngüsü olarak daha kibar bir biçimde anılan planlı ürün eskitmenin yapıldığını kanıtkayan somut bir örnek ile başlayalım. ABD’nin Kaliforniya eyaletinde  bir ampul 119 yıl önce 1901’de yanmaya başladı ve bugün hala çalışır durumda, patlamadan aydınlatmaya devam etmekte.

Ampul, dünya rekorlar kitabına girerken, üretildiği fabrika ise kapatıldı. Ampulün mucidi  Adolphe Chailet ise  1914 yılında hayata gözlerini yummuştur. Ampülüm ne kadar sağlam üretildiğini diğer örneklerle daha iyi anlayacağız.

Ampülün  bu kadar uzun ömrürlü olduğunu ise ilk 1972’de gazeteci Mike Dunstan farketmiştir.  Bu farkediliş aslında planlı ürün eskitme modelinin de farkedilmesi sürecine gidecektir. Peki neydi o ampulü bu kadar sağlam yapan şey?  Ampul o kadar sağlam bir mekanizmaya sahip ki yıllarla mücadele edebiliyor.

Osmanlı’dan bu yana hala yanan bu mücadeleyi canlı izleyebiliyorsunuz böyle de bir hizmet uygun görmüşler. İzlemek isteyenler buraya tıklayarak ampulle ilgili yayını izleyebilir. (İzleyeceğiniz canlı yayını kaydeden webcam ise 2 kez ömrünü tamamlayarak değişime uğramış.)

Planlı Ürün Eskitme Nedir?

Planlı eskitme modeli, Ürünün daha pazara sunulmadan önce hatta üretim aşamasında belirlenen bir endüstriyel tasarım düşüncesidir. Üretimi gerçekleştirilen ürün henüz üretimi tamamlanmadan önce, ne zaman işlevsiz hale geleceği bilinir.

Tüketiciler tarafından hoş karşılanmayan bazi durumlar da burada ortaya çıkabiliyor. İşlevsiz hale gelen ürünün yenisi veya işlevsiz hale gelen parçalarının tamirini yaptırmak ve yenilemek, tüketici adına yeni bir maaliyettir.

Kim durup dururken kullandığı ürünün aydınlanmasını ve masraf çıkarmasını ister ki? Bu açıdan yaklaşıldığında model, bazı durumlarda müşteri kaybına da yol açabilir. Tüketicinin beklentisinden daha kısa sürede işlevsiz kalan bir ürün, o tüketiciyi rakip markalara kazandırabilir.

Örnek vermek gerekirse; yakın dönemde dünyanın en çok bilinen bir cep telefonu markasının ürettiği bazı modeller planlı olarak yavaşlatılmıştı. Bu konu tüketicilerin rahatsızlık duyması üzerine gündem oluşturmuş, ilgili firma yapılan eskitme stratejisini kabul etmişti. Bahsi geçen dönemde de planlı eskitme modeli gündemde uzun süre kalmayı başarmıştı.

Planlı Ürün Eskitme Örnekleri

Planlı ürün eskitme örneklerine ampülden sonra çorap örneği ile devam edeceğiz. Sır sorusuna mantıklı bir cevap bulabilmeniz için tarihin naylon çorap milatına gitmemiz gerekiyor ki oradan da bir örnek çıkarabiliriz.

Planlı ürün eskitme konusundaki önrmli bir anolojimiz; Naylon Kadın Çorabı. 1946’da, yılda 360 milyon kadın çorabı üretilmesine rağmen bu üretim talebi karşılamaya yetmiyordu.

Bu çorapların bu kadar fazla talep görmesinin sebebi ne olabilirdi? Naylonun kaliteli bir malzeme olduğuna ve bahsi geçen dönemde bazı askeri araç, gereçler ve paraşütlerde de naylon kullanıldığına değinelim. Bu kadar sağlam olması ise talebin artmasına neden oluyordu.

Fakat çorabı satın alan tüketiciler, kullandıktan sonra tekrar çorap almamaya başladılar. Hatta bunun sebebinin ise ilk aldıkları çorapları kalitesinden dolayı hala kullanmaları şeklinde yorumlandı. Bu durum anlaşılır anlaşılmaz çözüm arayışına girildi, çözüm ise; planlı eskitme ile yani ürünün yaşam döngüsü planına vararak sonuçlandı.

Giderek aynı ürünün daha kalitesizi üretildi. Bu yüzden çorapla ilgili “çorabım kaçtı.” tabirini sıkça duymaya başladık. Ampullerimiz bir kaç yıl içinde çöp oldu, telefonlarımız, bilgisayarlarımız yenisi çıktıkça ya bozuldu, ya yavaşladı, ya da şarj süresi kısaldı. (üstelik yeni batarya alıp telefona takmak, eski telefonlardaki kadar kolay da değil.) Üstelik sayabileceğimiz planlı ürün eskitme örnekleri bunlarla da sınırlı değil.

Buz dolaplarımız belirli bir süreden sonra iyi soğutamaz durumdayken, elektrik ile çalışan süpürgeler ise yine bilirlenmiş sürelerden sonra çekme ve temizleme konusunda oldukça zorlanmakta. Neredeyse tüm ürünlerde durum böyleyken, tüm bu durumlara biz “planlı ürün eskitme” diyoruz.