Bu yayının konu başlığı Çin ve başından eksilmeyen belalardan biri olan Opium Wars.
Malumunuz dünyanın en büyük problemlerinden biri olan Corona virüs, İlk olarak Çinde’de görülmüştü ve ilk görüldüğü dönemlerde en büyük zararı Çin’e vermişti.
Corona virüsünün yarattığı olumsuz etkilerden daha önce bir yayında bahsetmiştik, Önümüzdeki yayınlarda ise Corona virüsünün başta Çin’e ve zarar gören diğer ülkere, zararın sağlık, ekonomik, turistik ve ticaret açısından durumuna derlemeler yapacağımız ayrıntılı bir yayın hazırlığındayız.
Corona virüsünün etkilediği durumlar ve ülkeler konusunu önümüzdeki günlerde yapacağımız yayına havale ederek konuyu Corona virüsü açısından noktalayıp, Çin’in daha önce başına gelen çok daha büyük bir felakete bırakalım. Tarihe kara bir leke olarak geçen, İngiltere tarafından Çin’e açılan ve temelleri yine ticarete dayanan, Opium Wars, yani; Çin Afyon Şavaşlarına hazırsanız gelin birlikte bakalım.
Opium Wars Sürecine Zemin Hazırlayan Unsurlar
Opium Wars ve diğer savaşların benzer noktaları her zaman vardır. Dünya tarihine bakıldığında ülkeler çeşitli nedenlerle, çeşitli savaşlarla karşı karşıya kalmışlardır. Savaş, dünya ülkelerinin kaçınılamaz kaderidir aslında. Her şavaşın ise ortak özelliği; zemin hazırlayıcılarıdır. 1830′ ların başından 1842 yılına kadar Ingilizler, Çin’e afyon satıyor, karşılığında ise Çin’den çay ithal ediyordu.
O dönemlerde çay, oldukça büyük bir önem taşımış, hatta lütuf niteliğinde görülmüştü. Çünkü henüz Batılı devletler Çayı tanımamışken, Çinli en üst düzey yöneticiler (krallar) tarafından tüketilmekteydi. Fakat İngilizlerin de tutkusu ve hatta geleneksel içeceği haline gelen çayı, Çin’den satın alabilmek için oldukça fazla ödemeler yapan Ingilizler bu konuda farklı çözüm arayışına girmişti.
Bahsi geçen dönemde ise Çin’in geleneksel, içeriye kapalı bir ticaret hacmi ve ekonomisi vardı. ( Bu sistemi tek cümlede şöyle özetleyebiliriz; Kendi milletimizin ihtiyaçlarını giderecek sayıda ve türde ürün ve hizmet üreterek, dışarıya ticaret yapmaksızın kendi milletimizin ihtiyacını kendimiz karşılayalım. Anlayışı diyebiliriz buna.)
Fakat bu durum ingilizlerin işine yaramıyordu. Çünkü ingilizler Çin’den aldıkları çaylara bu kadar çok ödeme yapmak istemiyordu ve bu durumu Çin ile serbest ticaret yaparak dengelemek (amorti etmek) istiyordu.
Bu hikaye korkunç bir savaşa dönüşmüştü. Ayrıca ingilizlere göre bu savaşın başka bir nedeni de Çin’de hükümlü bulunan ingilizlerin, Çin kanununlarına göre ve gaddarca yargılanması sorununa dayanmaktaydı.
Çin’in Kanton adlı limanı ise yabancı tüccarlara açık olan tek ticaret limanıydı. Bu tek limanını fırsat bilen ingilizler, buradan içeri gizlece afyon sokmaya başladı. Buradan içeri gizlice giren afyonlar Hindistan’da üretilip İngillizler tarafindan ithal edilmekteydi. Savaşın başladığı ilk adımdı bu.
İngiltere Çin Afyon Savaşı
İngiltere Çin savaşı olarak bilinen Afyon savaşının ilk hamleleri şöyle atıldı; İngiltere tarafından gizlice içeri sokulan afyonlar Çin’de yayılmaya devam etti, hatta büyük bir bağımlılık oluşmaya başladı. Kimse felaketi en başında farkedememişti.
Çin’de yaygınlaşan afyonu ülkenin büyük çoğunluğu fayda sağlayan bir ürün olarak değerdirip kullanırken, bazı anne ve babalar ise bebeklerine, ağlamamaları ve sessizce yatmaları için içirmekteydi. Bu gelişmeler üzerine Çin’de sıkı önlemler alınırken, afyon ticareti de yasaklanmış oldu.
Çin kralı Ingilizlere bir mektupla, bunun nedenini sorarak, bu girişimden vazgeçmelerini, Çin’i rahat bırakmalarını istese de bu mektuptaki çağrıdan yani Çin’in diplomasi uğraşından sonuç alınamadı. Fakat Ingilizler sadece Çin’e gizli yollardan değil, tıbbi ilaç malzemeleri alanında kullanmaları üzerine de afyon satıyordu.
Bu yasak nedeniyle ingilizler önemli bir afyon müşterisi ve kazancını da kaybetmiş duruma geldiler.
Ingilizler, bu savaşın gerekçesini serbest ticaret ilkesinin ihlali uzerine oluşturdu. İngiltere ve Çin Afyon savaşlarında gülen taraf kom oldu?
Küçük ingiliz kuvvetleri kısa sürede zafer kazanması sonucuyla sıra dışı haklar ingilizlerin oldu.
Opium Wars Sonuçları
Opium Wars sonuçlarına gelecek olursak; 29 Ağustos 1842’de ve 8 Ekim 1843′ deki antlaşmalara göre Çin, Ingilizlere tazminat ödeyecek, ticaret ve yerleşim gibi olanaklarına açılan limanları ingilizler yönetip kontrol edebilecek, ingiliz vatandaşları İngiltere mahkemelerinde yargılanacakcaktı. Ayrıca fırsatı değerlendirmek ve Çin’i sömürmek isteyen diğer batı ülkeleri de benzer haklara sahip olmuşlardır.
Savaşın Çin Açısından Kazanımlarına bakacak olursak; Kuşkusuz en büyük zarara, yenilgiye ve sömürüye uğrayan Çin, bu savaşın sonunda en azından iki kazanıma sahip olabildi.
Çin’in bazı inançları dolayısıyla dış ticarete kapalı ve içeriye dönük ticaret yapısından kurtularak, bugün dünyaya ürün satan ticaret hacmine ulaşmasının temellerini atması gerektiğinin farkına varması ve yanılgının ortaya çıkışı.
Çin’in Kendinin Farkına varması. Şeklinde sıralayabiliriz.
Bir yayında daha sona geldik. Bu yayında Opium Wars konusunu ele aldık. Çon Afyon savaşları olarak bilinen bu savaşın zemininin nasıl hazırlandığı, nasıl sürdüğü ve sonuçlarının neler olduğunu gördük.
Opium Wars yayınımızla ve diğer konularla ilgili görüşlerinizi aşağıya yorum bırakabilirsiniz. Konu ile ilgili daha fazla kaynağa ihtiyaç duyuyorsanız, dış kaynakları deneyebilirsiniz. Bir sonraki Yayında görüşmek dileğiyle.
