1. Anasayfa
  2. Bilim

Liyakat Nedir? Nepotizm Nedir? 1 Toplumsal Sorun: Liyakatsiz Nepotizm


1

Liyakat nedir? Liyakat: Layık olan kişi demektir. Yani herhangi bir iş için uygun kişinin işi yapmasıdır. Her türlü işin uzamanı ve bilimini bilen insan vardır. Zanaat dallarında da tekniğini bilen ustalar mevcuttur. Her yerde her şeyden anlayanlar da yok değildir.

Liyakat ve nepotizm toplumu içten kemiren kötü bir yapısal özelliktir. Toplumları kabile şekline çıkar odaklarının yükseldiği oligarşik bir düzen doğurur.

liyakat nedir

Liyakat gerçekçi bir şekilde işin ehline işi teslim etmektir. Eğitim, Bilgi, tecrübe, teknik gibi alanlarda belli kriter ile işe sahip olmaktır. Peki liyakat neden sorun olarak var olmaya devam ediyor. Toplumsal anlamda neden nepotizm ile mücadele ediliyor. Hala sistemli bir denge kurmadık. Her yerde nepotizm içerikli haberler ile meşgul oluyoruz.

Liyakat ile nepotizm arasında nasıl bir ilişki var. Liyakati anladık da liyakatsiz ne demek? Liyakatli olmak ile liyakat arasında nasıl bir ilişki var.
Gelin yazımızın detayları ile bunları irdeleyelim. “Liyakat nedir?” “Nepotizm nedir, nasıl olur” öğrenelim.

Nepotizm nedir? Nepotizm’in karşıtlığı-zıtlığı olan durum nedir? , iş önceliğinde akrabaya öncelik vermektir. Adam kayırma, nesnel olmayan nitelikler ile öznel değerlendirme yapmaktır.

Her ne kadar güncel gibi olduğu söylense de bütün çağın sorunudur. İnsanlığın en büyük sorunlarındandır. Okuyan sürekli güvenilir iş aranan çağın sorunudur.

Özellikle nüfus ile gelişmişlik düzeyi beraber büyüyen ve kamu görevlileri ihtiyacı artan toplumların sorunu olmaya devam ediyor. Liyakat değil itaat ile nepotizm yapılıyor.

Halbuki nüfusu fazla olan ülkeler adil olmak, nizamı ve liyakati sağlamak için sınav yapıyor. İşi bilen işten anlayan işin uzmanı diyeceğimiz kişileri ayırmak için bir eleme olmasıdır. Sınav yapmak liyakati itaate tercih etmektir. Bu yüzden seçilme iyisini bulma eğitim ve kültür ile doğrusunu seçme esasıdır. Sınavlar çoktan yeterli olanı seçmek için kullanılır.

Örnekle liyakat nedir, nepotizm nedir? Detaylı anlatalım. Eskinden ülkenin yetişmiş öğretmen kadrosu azdı. Atanacak insan bulunamıyordu. Bu yüzden eleme kriteri yoktu. Farklı meslek gruplarından dahi bazı eğitimler verilerek öğretmen olarak atama yapılıyordu.

2000’li yıllardan sonra köyden kente göç arttı. Eğitim isteyen okuyan kitle de bu süreçte artış gösterdi. Üniversitesi kapısı yığılmaya başladı. Üniversite kontenjanları artırıldı. Sonra mezun sayısı artmaya başladı. Mezun olan iş aramaya yöneldi. İş az-işe ihtiyaç duyulan insan az mezun çok oldu. Adil olsun diye sınav ile eleme yöntemi aktif hale geldi. Zamanla mesleki beceriyi yeterli düzeyde ölçen kriter sınavlar getirildi. Elemek doğru olanı atamak için bir çok eleme seçeneği doğdu.

Birçok meslek sahibi bir şekilde elde ettiği statüyü korumaya ve düzenini bu şekilde kurmaya başladı. Sonra yine işin ehli olan kişiler arasında seçim yapılırken nepotizm patladı. Bir çok kurum adı karıştı. İnsan duyunca üzülüyor.

Liyakat ile başlanmayan işler beklentili çıkar ile görülmeye başlar. Kanun değil “layık olmayana verilen makam için-benim isteğim” çıkar esaslı bakış uygulanır. Layık olmayan liyakatsiz olmaktadır. Liyakatsiz olmuştur.

Liyakatsiz kişiler üst-ast ilişkisine daha fazla önem verirler. Çünkü onu kanunlar değil oraya koyan kişi yönetir. Oraya koyan kişi korur. Liyakat nedir, liyakati olmayan layık olmayandır. Şunu biliyoruz ki eğer bir işte liyakat yoksa sizi koruyanın zincirlerine bağlı olursunuz.

Nepotizm nedir, nepotizmle bağlı liyakat nedir? gerçek anlamda birbirlerinden farklı kavramlar olasa da bağları çok fazladır. Özellikle hukuk devletlerinin gündemi olmaması gereken konu olduğu halde. Benim istediğim benim tarafım benim adamım. İşte liyakatsizlik tam olarak budur.
İş ve işlemlerde yer alan nepotizm nedir? Tam olarak yakını kayırmadır.

Liyakat nedir? Liyakat nasıl olmalıdır? Bu yayının konusu aslında fanatizm idi. Particilik, sporculuk, inanç gibi insanın körü körüne bağlı olduğu sistemleri liyakat ile açıklayalım. Olursa ne olur. Liyakat olmaz ise ne olur. İşte liyakatsizlik neye neden olur bakalım. Ama onu anlatabilmek için liyakati bilmek gereklidir.

Liyakat Nedir?Liyakatsiz Nepotizm Nedir?

nepotizm nedir

Liyakat kavram olarak liyakatsizlik ile anılmasıdır. Ama Layık olma durumu işi üstlen kişiler nedeniyle farklı bir kavram olan nepotizm kavramına kaydı. Açıklamaya çalışalım. İnsanlık her işinde kendine yardımcı arar. Bu bazen eş olur bazen dost olur. Bazen aynı amaç uğruna mücadele eden ülküdaş, yoldaş, kardeş, meslektaş olabilir.

İnsan her zaman kendi gibi düşüneni yanında ister. Fakat kendi gibi düşünenin kişiye zararı büyüktür. Ona farklı kapıyı göstermez. Ona yeni kapı açmaz. Onu bildiği ile gördüğünün ötesinde bir şey göstermez. Fayda değil zarar verir. Bu hemen değil zaman ile olur.

Peki nepotizm ile itaat arasında nasıl bir bağ var? İtaat nedir? Nepotizm sırf itaati kolaylaştırmak için mi tercih ediliyor. Hadi özel işlerde anladık kamu işinde itaat Ne katar? İtaat nedir bu aşamada? Gerçek aşamada nepotizm ile bağı nedir?

Gelin örnekler ile itaat nepotizm ilişkisini inceleyelim.

Liyakat Nedir? Liyakatsiz Fanatizm Nedir?

İnsanların en büyük liyakatsizlik nedeni fanatizmdir. Kendi inandığının yapılmasıdır. Her alanda kendi adamını isteme ve tutma.  Sorunlarına geçmeden önce ticaret alanındaki fanatizm sorunlarıyla konuyu ele alabiliriz.
Bir manava gittiğinde, dönerci veya kasaba gittiğinde, hatta bu kırtasiye veya kuaför de olabilir. İşten anlamayanı işten alamayana neden teslim eder insan. Yani buzdolabı arızası için tesisatçı çağırıyor muyuz. Hayır. O zaman gerçekten de bu liyakat nedir? İşi bilmek liyakat sahibi olmak yeterli mi? 

Liyakat ile iş becerisi ustalı arasındaki bağ tam olarak da böyle. Liyakat demek işi bilenin işi yapması demek. O zaman liyakat nedir örnekle anlatmaya devam edelim.

Bir çoğumuz alışveriş esnasında beyninin farklı bir yerinden bu dükkan şu kadar satar. Şu miktarı kiraya gider. Şöyle iyi kaldırıyor. Gibi iki dakikada aylık, hatta yıllık bütçeleri planlıyoruz. İşin sorunlu tarafı da aynı dükkanı size devretse o hesapların hiçbirini yapamayıp 2 ayda batacağız.

Bu arada bu örneği verme nedenim liyakatin iş tecrübesi ile doğrudan alakasını öğrenmekti. Kavramının sadece yukarıda saydığım alanlardan ziyade az ya da çok hayatımızın her alanında var olduğuna değinmekti. Liyakatsizlik ile iş tecrübesi arasındaki bağı gösterdik. Peki gerçek anlamda liyakat nedir, liyakat nasıl olmalıdır.

Şimdi bu kavramı yani liyakat nedir liyakat nasıl olmalıdır, sorusunu fanatizm ile bağdaştırarak anlatalım.

Sözlük anlamı itibariyle Fanatizim; bir dine, bir öğretiye, bir kimseye, bir şeye çok aşırı ölçüde tutulmaktır. Coşku ve tutkuyla bağlılık, insanı bu konularda aşırılıklara sürükleyen, körü körüne yandaşlık demektir.

Şimdi sözlük anlamı böyle ise bu durumda fanatizm ister, istemez 2’ye ayrılır, en genel haliyle;

Zorunlu fanatizm ve zorunlu olmayan istekli fanatizm.

İstekli fanatizm kelimesini bugünün eleştirmeleri tarafından (trol-yandaş) kavramları ile duymaktayız.  Fakat o kadar derine inmeyeceğim. Zorunlu istekli fanatizm liyakatsiz olmaya neden oluyor. Makam için destek. Fanatik olma durumunu doğuruyor. İşte bu noktada liyakatsizlik doğuyor. O zaman tekrar soralım. Mesleki yeterlilik ve eğitim ile layık değilseniz. Liyakatsiz olmuşsunuz demektir. Gerçek anlamda liyakat nedir öğrenmeye devam edelim.

Kendi menfaati için, kendi çıkarlarını korumak için yapılan istekli fanatizm liyakatsiz yandaş olmaktır. Şöyle; Biri sizi sömürmeyi hedefliyor diyelim. Gittiğiniz her yerde her şeyi size ısmarlatmak tüm hesapları ödemeniz beklentisi adına sizi asla kırmayan, eleştirmeyen, yanlışlarınızı bile görmeyen kişidir. Hatta sizi saatlerce öven, iltifatlar yağmuruna tutan garip bir yandaşlık, liyakatsiz fanatizmdir. 

Bu cümleden fanatizm ile sevgi beğenmeyi karıştırmayalım. Doğru şekilde hayranlık bile duyulabilir. Canından çok sevilebilir. Ama makam mevki için yapılmaz bu durum. Yapıldığı anda maalesef durum değişir. Hele bir de tüm halka hizmet etmek ile mükellef kişiler. O yüzden liyakat nedir, nasıl olmalıdır. Sadece işi bilmek değil işin sınırlarını da bilmektir.

Zorunlu fanatizm ise; varlığını sürdürme hedef ile yapılan fanatizm olarak açıklayabiliriz. Köprüyü geçene kadar, ayıya dayı demek gibi düşünebilirsiniz. Ortamda bulunup kendini korumak için fanatik görünme bence en tehlikelisidir.

Mesela kimse Galatasaray taraftarı olduğu için zengin olmaz, veya Fenerbahçe’yi destekleyip çıkar bekleyeni de göremedim. Elbette yerine göre spor gibi alanlardaki fanatizm, körü körüne yapıldığı zaman olumsuz sonuçlar oluşturabiliyor. “Galatasaray benim can düşmanımdır.” diyen yandaş taraftar gördüm.

İğrenç cahilce bir örnek ama çevresinden biri yaşamını yitirdiğinde “Fenerliydi o boş ver.”diyeni de gördüm. Tehlikeli durum budur. Takım sevmek ve gönül vermek bile liyakat ister. Bunda bile aman liyakat nedir ki ne alakası var demeyin. Liyakat değerlere sahip çıkmaktır. 

1 Toplumsal Sorun Liyakatsiz Nepotizm

nepotizm

Çevrenize bakın ne kadar akraba ve dost ilişkili işler var. Bunlar özel sektörse batmamış iseler demek bir çok şeyi iş piyasasının istediği şekilde yapıyorlar. Her işin ehli mantığı var ve liyakat ile yönetiliyor. O zaman liyakat sadece bir torpil değil beceridir de.

Liyakatsizlik bir kamu kurumda ise gerçekten layık olmayan alınmışsa hem topluma hem işe hem alan kişiye zarar verir.Bir iki kişiden bir şey olmaz demeyin. Bir kişinin hakkı yenmiştir. Ve büyük bir iştir. Nasıl mı?

Sonuç bölümünü bu cümleler ile tamamlayalım. Liyakat olmaz ise ne olur? Liyakatsizlik nedir? Liyakat nedir? Liyakat nasıl olmalıdır.

Meşhur bir sözdür:

Bir çivi bir nalı

Bir nal bir ayağı

Bir ayak bir atı

Bir at bir komutanı

Bir komutan bir orduyu 

Etkiler. Eğer basit bir çivi onu çakan usta sorunlu ise artık savaş kaybedilmiştir. Artık daha çağdaş bir topluluk içindeyiz. Modern bir dönemde yaşıyoruz. Her şey daha kurallı. Kanunlarla sınırlandırılmış. Ama yine liyakatsizlik var. Liyakat nasıl olmalıdır. Liyakat nedir? Bu soruların yeni cevaplarını ve yorumlarını size bırakıyorum. Liyakat kişinin ve gelişmişliğin göstergesidir. Nepotizm felakettir. Eğer layık isek. Her şeyimiz gelişir. Biz de mutlu oluruz. Mutlu olunca daha iyi üretiriz. Konuyla ilgili tıklayınız.

İçeriği Nasıl Buldunuz ?
  • 0
    harika
    Harika
  • 0
    g_zel
    Güzel
  • 0
    fena_de_il
    Fena Değil
  • 0
    berbat
    Berbat

Merhaba! Siz kiymetli Marcatime okurları için daha kaliteli içerikler üretmek adına buraya geldim. 😊 İçeriklerimi okumanız ve yorum yapmanız benim için çok değerli. 😇

Yazarın Profili

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Yorumlar (1)

  1. Avatar

    Gerçekten üzücü bir durum ama günümüzde nepotizm çok fazla uygulanıyor. İşi bilenle değil menfaatlerine göre tanıdık eş dost akraba arasında çözümlemeye çalışan bir toplum olduk çıktık.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir