1. Anasayfa
  2. Tarih
Trendlerdeki Yazı

Karahanlılar : 840-1212 Arası Orta Asya’daki Türk Devleti


0

Karahanlılar Devleti, 840 ile 1212 yılları arasında Orta Asya’da hüküm sürmüş olan bir Türk devletidir. Günümüzde Çin, Özbekistan, Kazakistan, Tacikistan ve Kırgızistan topraklarında varlık göstermiş olan Karahanlılar, ayrıca ilk İslam hanedanlığı olarak bilinmektedir. 

Karahanlılar dönemi

Karahanlılar Kurucusu 

Devleti oluşturan boylar; Karluk, Yağma, Çiğil ve diğer Türk boylarından oluşmaktadır. Kuruluş dönemi hakkında fazla bilgi bulunmayan devlet, 840 yılında Uygurlar’ın yıkılmasının ardından Bilge Kül Kadir Han tarafından kurulmuştur. 

Karahanlılar Kimdir?

Karahanlılar 840 ile 1212 yılları arasında varlığını sürdürmüş olan bir Türk devletidir. Devletin ilk başkenti Balasagun olsa da Kaşgar ve Semerkand şehirleri de daha sonra başkent olmuştur. Devletin sınırları ise Özkent, Balasagun ve Tarım havzasından Karakum Dağları’na kadar uzanmaktadır. 

Karahanlılar Nerede Kuruldu?

Orta Asya’nın tamamında ve Maveraünnehir’de hüküm sürmüştür. Yağma, Çiğil ve Karluk Türk boylarının bir araya gelmesiyle Orta Asya’da kurulan bu devleti, hanedanlar arasında çıkan bazı anlaşmazlıklar nedeniyle Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrıldı. 

Karahanlılar Özellikleri 

Karahanlılar Devleti’nin en önemli özelliği Orta Asya’da kurulan ilk Türk – İslam devleti olmasıdır. 840 yılında kurulan devletin ilk hükümdarı Bile Kül Kadir Han’dır. Bu devletin hükümdarları Kadir, Buğra, Kara, Han, Arslan ve İlig gibi lakaplar kullanmışlardır. İslam öncesi Türk devletlerinde görülen veraset ve kut inancını devam ettirmişlerdir. 

Kurulduktan kısa bir süre sonra taht kavgalarının meydana gelmesiyle bu devlet, 1042 yılında Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Doğu kısmı 1130 yılında Karahıtaylar tarafından yıkılmış, Batı kısmı ise bir süre ayakta kalsa da 1212 yılında yıkılmıştır. 

Karahanlılar Dönemi Eserleri

Devlet ilk kurulduğunda Türkçe, Farsça ve Çince dilleri kullanılırken, İslamiyet ile tanışmalarının ardından Arapça da kullanılmaya başlanmıştır. Devlet döneminde çok önemli edebi eserler ortaya çıkmıştır. Bu edebi eserlerde Karahanlılar ve İslamiyet kaynaşmasının özellikleri görülmektedir.

Ayrıca bu dönem, ilerleyen yüzyıllarda zirveye ulaşan Divan Edebiyatı’nın da temelleri atılmıştır. Bahsi geçen devlet döneminin başlıca eserleri Kutadgu Bilig, Divanü Lügati’t Türk, Divan-ı Hikmet olmuştur. Bu eserler Karahanlı Türkçesi ile yazılmıştır. 

Bunların dışında devlet dönemi boyunca Türk Edebiyat eserlerinde İslam dininin incelikleri ve kuralları gibi konular işlenmiş, ancak toplumsal sorunlar edebiyata yansımamıştır. Bu dönemin edebi eserlerinde Fars ve Arap edebiyatının biçim özelliklerinin kullanıldığı görülmüştür. 

Karahanlılar Dönemi 

Karahanlılar döneminde Uygur alfabesi kullanılmıştır. Türk kültürü ve sanat tarihi açısından oldukça önemli olan bu dönemde kervansaraylar, camiler ve medreseler inşa edilmiş. Semerkand ve Buhara şehirleri çok önemli eğitim merkezleri haline gelmiştir. Türk dili, bu dönemde gelişme şansı bulmuş ve ilk Türk – İslam eserleri bu dönemde ortaya çıkarılmıştır. 

Karahanlılar Bayrağı 

Karahanlılar bayrağı, açık sarı renk üzerinde dokuz adet beyaz oktan meydana gelmektedir. Açık sarı renk hükümdarlığı temsil etmekte, üzerindeki dokuz ok ise Türklerde bulunan dokuz tuğ geleneğini işaret etmektedir. Bu geleneğe göre dokuz sayısı, dokuz gezegen ile ilişkilendirilmektedir. Ayrıca gökyüzü dokuz katlı olarak kabul edilmiş ve Türklerde yeryüzü dokuz bölgeye sınıflandırılmıştır.

Karahanlılar İslamiyeti Ne Zaman Kabul Etti?

Dönemin en gelişmiş devletleri arasında gösterilen Bu devlet, İslamiyeti ne zaman ve nasıl kabul etti? Bir Türk devleti olan bu devlet, Bilge Kül Kadir Han tarafından kurulmuştur. Bilge Kül Kadir Han’ın ölümünden sonra oğulları Oğulçak ve Bazır devletin başına geçti.

Devletin batı kısmını yöneten Oğulçak, Samanoğulları Devleti’ne isyan eden bir Samani şehzadesine yardım ederek onun sığınma isteğini kabul etti. Bu şekilde müslüman olan Oğulçak’ın yeğeni Satuk Buğra, Abdülkerim ismini aldı. Daha sonra amcası Oğulçak’ı yenen Abdülkerim Satuk Buğra, Han unvanını alarak devletin başına geçti ve İslamiyeti kabul etti. Ayrıca bu devlet, İslamiyeti topluca kabul eden ilk Türk devleti olarak bilinmektedir. 

Bu Devlet, ilk büyük müslüman Türk devleti olmuş ve Abbasiler tarafından müslüman ülke olarak tanınmıştır. 955 yılında Satuk Buğra Han, Kaşgarlı Mahmud’un Divan’ı Lügati’t Türk’te ismi Ardıç olarak geçen Artuç köyünde gömülmüştür. O zamanlarda Kaşgar’da bu isimde iki köy bulunmaktaydı. 

Tarih temalı bir yayında daha sona gelmiş bulunuyoruz. Bu ve diğer konularla ilgili görüş ve yorumlarınızı aşağıdaki yorum alanından tüm okurlara ulaştırabilirsiniz. Dilerseniz tarih temalı bir yayın olan “29 Ağustos 1526 Mohaç Meydan Muharebesi” makalesine de alttaki buton ile geçiş yapabilirsiniz.

İçeriği Nasıl Buldunuz ?
  • 3
    harika
    Harika
  • 2
    g_zel
    Güzel
  • 0
    fena_de_il
    Fena Değil
  • 0
    berbat
    Berbat

Marcatime Yazarı - Halkla Ilişkiler ve Tanıtım Uzmanı

Yazarın Profili
İlginizi Çekebilir

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir